اسرای اهل بیت علیهم السلام

بازماندگان کاروان شهادت را پس از عاشورا به اسارت گرفته و به کوفه و سپس به شام ‌بردند. اسیران، تعدادى از دودمان پیامبر صلی الله علیه و آله بودند، برخى هم همسران یا فرزندان ‌شهداى دیگر کربلا. زنان بنى هاشم به شام برده شدند و از آنجا به مدینه بازگشتند. برخى‌ از زنان غیر بنى هاشم به خاطر وساطت بستگان خود از اسارت رها شده، در کوفه ماندگار شدند و به قبیله خود پیوستند.

در منابع تاریخى و تعبیرات روایى و اشعار، از آنان به نام‌ «سبایا» و «اسارى‌» یاد شده است. به اسیرى گرفتن افرادى از اهل بیت علیهم السلام هم برخلاف ‌مقررات جنگ هاى اسلامى بود، هم جسارت و توهین به رسول الله صلی الله علیه و آله به شمار مى‌آمد. اما امویان بر اساس کینه ‌اى که از عترت پیامبر خدا داشتند، چنان کردند. این گستاخى در حق عترت پیامبر خدا ریشه در همان سقیفه و زیر پا گذاشتن سخن آن حضرت داشت. به ‌قول نیر تبریزى:

دانى چه روز دختر زهرا اسیر شد؟ *** روزى که طرح بیعت ‌«مِنّا أمیر» شد

حضرت زینب و حضرت سجاد علیهماالسلام‌ دو چهره بارز آن جمع بودند و با نطق ها و خطابه ‌هاى خویش، امویان را رسوا و شهداى کربلا را معرفى کردند.

اسامى اسراى کربلا از اهل بیت و دیگران (طبق آنچه در منتخب التواریخ آمده است) چنین است:

• امام زین العابدین علیه السلام،
• امام محمدباقر علیه السلام (چهار ساله)،
• محمد بن حسین بن‌ على،
• عمر بن حسین،
• حسن بن حسین،
• زید بن الحسن المجتبى،
• عمر بن الحسن المجتبى (مجروح شد و به کوفه بردند)،
• محمد بن عمر بن الحسن المجتبى.

اما از بانوان:

• حضرت زینب علیها السلام،
• ام کلثوم علیها السلام،
• فاطمه، رقیه،
• صفیه،
• ام هانى (۶ نفر مزبور از دختران امام على علیه السلام بودند)،
• فاطمه و سکینه دختران امام حسین علیه السلام،
• دخترى از امام حسین علیه السلام که ‌مى ‌گویند در خرابه شام جان داد،
• رباب همسر امام حسین علیه السلام،
• شاه زنان همسر امام سجاد علیه السلام،
• مادر محسن فرزند سیدالشهدا علیه السلام (این فرزند در راه شام سقط شد)،
• دختر مسلم بن عقیل،
• فضه کنیز حضرت فاطمه سلام الله علیها،
• یکى از کنیزان امام حسین علیه السلام،
• مادر وهب بن عبدالله.

نسبت به برخى از این ۲۵ نفر، نقل هاى دیگر هم وجود دارد و همه مورد اتفاق نیست.

پانویس

منابع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.